Afty, znane również jako aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, to bolesne owrzodzenia, które mogą występować na wewnętrznej stronie policzków, dziąseł, języka lub podniebienia. Ich dokładna przyczyna nie jest w pełni poznana, ale uważa się, że mogą być związane z czynnikami takimi jak urazy mechaniczne, osłabienie układu odpornościowego, stres czy niektóre składniki pokarmowe. Afty mogą znacznie wpływać na jamę ustną, powodując dyskomfort podczas jedzenia, mówienia czy nawet połykania. Co warto o nich wiedzieć?
Jak rozpoznać aftę?
Rozpoznania aft można zazwyczaj dokonać na podstawie charakterystycznego wyglądu tych owrzodzeń pojawiających się w jamie ustnej. Kilka cech, które pomogą zidentyfikować aftę:
Wygląd: Afta to małe, okrągłe lub owalne owrzodzenie, które może mieć średnicę od kilku milimetrów do około 1 cm. Charakteryzują się one białawym lub żółtawym dnem otoczonym czerwawym obrzeżem.
Ból: Afty są bolesne i mogą powodować dyskomfort podczas jedzenia, picia, mówienia lub szczotkowania zębów.
Lokalizacja: Najczęściej występują na wewnętrznej stronie policzków, warg, dziąseł, języka lub podniebienia.
Czas trwania: Afty zazwyczaj goją się same w ciągu 1-2 tygodni, ale czasami mogą powtarzać się lub utrzymywać przez dłuższy czas.
Brak obrzęku: W przeciwieństwie do opryszczki wargowej (afta może być mylona z opryszczką), afty zazwyczaj nie wywołują znacznego obrzęku wokół obszaru uszkodzenia.
Objawy towarzyszące: Czasami afty mogą występować w towarzystwie innych objawów, takich jak gorączka, osłabienie, obrzęk węzłów chłonnych.
Warto pamiętać, że w przypadku podejrzenia aft lub innych zmian w jamie ustnej, najlepiej skonsultować się z lekarzem lub stomatologiem, aby potwierdzić diagnozę i otrzymać odpowiednie leczenie.
Od czego robią się afty?
Niektóre z głównych przyczyn to:
- Uszkodzenia mechaniczne: na przykład przez przypadkowe pogryzienie policzka czy języka, stosowanie zbyt twardej szczoteczki do zębów, czy też nieprawidłowo dopasowane protezy dentystyczne.
- Osłabienie układu odpornościowego: na przykład z powodu chorób autoimmunologicznych, niedożywienia, stresu, zmęczenia czy infekcji.
- Czynniki genetyczne
- Czynniki hormonalne: na przykład u kobiet w czasie menstruacji.
- Niektóre składniki pokarmowe: takie jak pikantne, kwaśne czy słone potrawy, mogą wywoływać podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej i przyczyniać się do powstawania aft.
Warto zaznaczyć, że afty nie są zakaźne, co oznacza, że nie można ich przenosić na inne osoby poprzez kontakt fizyczny. Jeśli afty są uciążliwe lub nawracające, warto skonsultować się z lekarzem lub stomatologiem, aby dokładnie ocenić sytuację, ustalić potencjalne przyczyny i omówić odpowiednie leczenie lub środki zapobiegawcze.
Ile czasu goją się afty?
Czas gojenia się aft może się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak rozmiar afty, lokalizacja, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz podejmowane działania w celu łagodzenia objawów. Ogólnie jednak, zazwyczaj goją się w ciągu 1-2 tygodni.
Orientacyjne etapy gojenia się aft:
- Stadium początkowe: W tym etapie afta zazwyczaj jest bolesna i wokół niej może występować zaczerwienienie.
- Stadium owrzodzenia: Afta rozwinie się jako biała lub żółtawa owrzodzenie z czerwonym obrzeżem. W tym momencie ból może być najbardziej intensywny.
- Stadium regeneracji: Po około kilku dniach od powstania afta zacznie się goić. Może zmniejszać się ból, a obrzęk wokół owrzodzenia zaczyna ustępować.
- Stadium gojenia: W ciągu kolejnych dni afta będzie stopniowo się goić, a ból i dyskomfort będą zmniejszać się. Białe lub żółte owrzodzenie stopniowo zniknie.
Jeśli afta utrzymuje się przez dłuższy czas niż 2 tygodnie lub jeśli występuje w towarzystwie innych niepokojących objawów, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub stomatologiem, aby wykluczyć inne schorzenia i otrzymać odpowiednie leczenie lub poradę.
Jak leczyć afty?
Leczenie afty zależy od jej rozmiaru, nasilenia objawów oraz częstotliwości ich występowania.
Leki przeciwbólowe: Na początkowym etapie afty, kiedy ból jest najbardziej intensywny, można stosować leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak paracetamol lub ibuprofen, aby złagodzić dyskomfort.
Leki przeciwbakteryjne: Jeśli afta jest bardzo bolesna lub dużej wielkości, lekarz może przepisać maść lub żel przeciwbakteryjny, który pomoże w zmniejszeniu ryzyka infekcji i przyspieszy gojenie.
Środki przeciwbólowe i przyspieszające gojenie w postaci sprayu lub płynu: Można je stosować bezpośrednio na aftę, aby złagodzić ból i wspomóc proces gojenia.
Środki przeciwzapalne: Kortykosteroidowe maści lub żele
Płyny do płukania ust: Można stosować płyny do płukania ust, które zawierają substancje łagodzące podrażnienia, co może przynieść ulgę.
Unikanie potencjalnych czynników drażniących: np. spożywania potraw o ostro-słonym smaku, kwasowych napojów oraz unikanie palenia papierosów.
Afty – domowe sposoby
- Płukanie ust solą lub płynem do płukania ust: Roztwór soli (jedna łyżeczka soli rozpuszczonej w ciepłej wodzie) lub płyn do płukania ust bez alkoholu może pomóc w zmniejszeniu podrażnienia i stanu zapalnego w jamie ustnej. Płucz jamę ustną kilka razy dziennie.
- Miodowy opatrunek: może pomóc w łagodzeniu bólu i wspomóc proces gojenia. Miod ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
- Herbatki ziołowe: rumianek, szałwia lub lukrecja
- Kompresy z lodem: na zewnętrznej stronie policzka lub wargi, aby zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból.
- Lekkie jedzenie bez ostrych u kwaśnych potraw
- Unikanie stresu
Pamiętaj, że powyższe domowe sposoby mają na celu jedynie łagodzenie objawów aft i przyspieszenie procesu gojenia. Jeśli afty są bardzo bolesne, trwają dłużej niż 2 tygodnie lub są częste, warto skonsultować się z lekarzem.